Бөгөн күренекле театр актрисаһы Бәҙәр Йосопованың тыуыуына – 110 йыл.
Бәҙәр Әхмәт ҡыҙы Йосопова 1921 йылдың 21 декабрендә Орск ҡалаһында тыуа. Ун дүрт йәшендә генә уҡытыусылыҡ һөнәре ала. Беренсе тапҡыр 1916 йылда «Йәмғиәти хәйриә» идаралығына ҡараған Орск «Йәштәр союзы» эргәһендәге үҙешмәкәр театр сәхнәһендә И. Богданов пьесаһы буйынса «Юғалған ҡатын» драматик этюдында сығыш яһай.
1918 йылда Орск ҡалаһында Мирхәйҙәр Фәйзиҙең «Ауыл байрамы» тигән пьесаһы буйынса спектакль ҡуйыла. Төп роль булған Мәғрүфкамалды Бәҙәр Йосопова башҡара. Әммә ун алты йәшлек ҡыҙ үҙ исемен йәшерә һәм үҙен «Люси» тип йөрөтә. Спектакль бик ҙур уңыш менән үтә. Төп героиняның уйнауын яратып ҡаршы алалар һәм автор үҙе лә ҡәнәғәт була. Оҙаҡламай «Ғәлиәбаныу» пьесаһын фәҡәт Бәҙәр Йосопованың уйнауын күҙ уңында тотоп яҙа.
Спектакль бик уңышлы үтә. Уңыштарҙан ҡанатланған Бәҙәр, Ғиниәт Ушанов һәм башҡалар менән бергә үҙешмәкәр түңәрәктәр төҙөп, сығыштар яһай. Аҙаҡ инде Стәрлетамаҡтағы башҡорт театрына килеп ҡушылалар, 1926 йылдан башлап ғүмеренең аҙағына тиклем Башҡорт дәүләт драма театрында эшләй. Бәҙәр Йосопова спектаклдәрҙә ҡатмарлы ролдәрҙе башҡара: Вәли Мортазин-Иманскийҙың «Салауат»ында – Әминә, Дауыт Юлтыйҙың «Ҡарағол»онда – Елизавета, М. Буранғоловтың «Ашҡаҙар»ында – Таңһылыу, Н. Гоголдең «Ревизор»ында – Эмилия һәм башҡалар. Ул концерттар менән дә сыға. Ҡобайырҙар, поэмалар һөйләү оҫтаһы булып таныла. Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында Башҡорт кавалерия дивизияһы яугирҙары янына барып, Рәшит Ниғмәтиҙең «Һинең кәләшеңдең хаттары», «Үлтер, улым, фашисты!» тигән әҫәрҙәрен уҡый, йыр-бейеү менән сығыш яһай.
Бәҙәр Йосопова, театр эшмәкәрлеге менән бер рәттән, йәмәғәтселек эштәрендә лә ҡайнап йәшәй. Ун йылға яҡын ул Бөтә Рәсәй театр йәмғиәтенең Башҡортостан бүлексәһе идараһының рәйесе вазифаһын башҡара, халыҡ депутаттарының Өфө ҡала Советына ете тапҡыр депутат итеп тә һайлайҙар. Театр сәнғәтен үҫтереүҙә күрһәткән хеҙмәттәре өсөн ике орден һәм миҙалдар менән наградлана. Ә шулай ҙа уның ижади эшмәкәрлегенә ҡарата иң ҙур баһа — халыҡ хәтере. Яңы быуын артистары Бәҙәр Йосопова кеүек сәхнә оҫталары биләгән кимәлгә ынтылыу өсөн сәмләнеп ижад итә.
Бәҙәр Йосопова БАССР-ҙың халыҡ, РСФСР-ҙың атҡаҙанған артисткаһы.
«Башҡортостандың мәҙәни донъяһы» порталы