Был хаҡта кисә «Торатау» конгресс-холында Башҡортостандың халыҡ шағиры Факиһа Туғыҙбаеваның тыуыуына 75 йыл тулыуға бағышланған түңәрәк өҫтәл барышында билдәле булды. Сараны Милли әҙәбиәт музейы директоры вазифаһын башҡарыусы Зәки Әлибаев алып барҙы.

«Фатихамды бирәм һиңә» тип аталған түңәрәк өҫтәл эшендә республиканың әҙәбиәт, мәҙәниәт, фән һәм сәнғәт өлкәһенең сағыу вәкилдәре ҡатнашты.

Башҡортостандың мәҙәниәт министры урынбаҫары Илнур Мөхйәнов белдереүенсә, Факиһа Туғыҙбаеваның исемен мәңгелләштереү буйынса эштәр артабан да дауам итәсәк.

– Факиһа Һаҙый ҡыҙы – үҙенең ижады, эшмәкәрлеге менән башҡорт әҙәбиәтендә һәм мәҙәниәтендә ҙур эҙ ҡалдырған шәхестәрҙең береһе. Уның лирик, фәләсәфәүи шиғырҙары, замандың көнүҙәк мәсьәләләренә арналған поэмалары, тарихи дастандары киң билдәлелек яуланы. Шул уҡ ваҡытта ул балалар әҙәбиәтен һәм журналын оҫта ойоштороусы, ихлас күңелле яҙыусы булып та танылды, – тине Илнур Илдар улы.

Башҡортостан Яҙыусылар союзы рәйесе Айгиз Баймөхәмәтов әйтеүенсә, Факиһа Туғыҙбаеваның тыуыуына 75 йыл тулыуҙы билдәләү тураһындағы Указ республика Хөкүмәте тарафынан былтыр уҡ ҡабул ителгән.

– Шағирәбеҙҙең тыуған яғында – Бүздәк районының Ҡаңны-Төркәй ауылында китапханаға Факиһа Туғыҙбаева исеме рәсми рәүештә бирелде, яҡын арала ошо ваҡиғаға арналған тантаналы сара уҙасаҡ. Былтыр Башҡортостан Яҙыусылар союзы “Аҡбуҙат” республика балалар журналы менән берлектә балалар өсөн ижад иткән ҡәләм оҫталары араһында Факиһа Туғыҙбаева исемендәге әҙәби конкурс үткәрҙе, унда төрлө телдә яҙылған әҫәрҙәр килде, баһалама комиссияһында Дағстан һәм Беларусь яҙыусылары һәм мөхәррирҙәре ҡатнашты. Конкурс юғары кимәлдә уҙҙы, балалар әҙәбиәте өсөн күп яңы исемдәр астыҡ, – тине Айгиз Ғиззәт улы. – Быйыл Зәйнәб Биишева исемендәге Башҡортостан “Китап” нәшриәтендә Факиһа Туғыҙбаеваға арналған бик күркәм альбом-китап донъя күрәсәк. Бындай баҫма ошоғаса Мостай Кәримгә, Зәйнәб Биишеваға, Назар Нәжмигә һәм Рәшит Ниғмәтигә арнап сығарылғайны.

Башҡортостандың халыҡ шағиры Ҡәҙим Аралбай Факиһа Һаҙый ҡыҙының ижадына ентекле анализ яһаны.

– Факиһа Туғыҙбаеваның ижадында балалар әҙәбиәте лә, ололарға арналған шиғырҙар ҙа, поэмалар ҙа бик күп. Тарихи шәхестәребеҙ Зәки Вәлиди, Шәйехзада Бабич, Ғәзиз Әлмөхәмәтов, Салауат Юлаев хаҡында бик көслө, образлы поэмалар яҙҙы, – тине әҙәбиәтебеҙ аҡһаҡалы. – Оло быуын әҙиптәре Мостай Кәримдән, Назар Нәжмиҙән, Рәми Ғариповтан фатиха алып, ижадын байытып, тулыландырып, бөтә булмышын, һаулығын әҙәбиәткә биреп ижад иткәнгә күрә лә Факиһа Туғыҙбаеваның ижады бай. Уны Башҡортостандың ауылдарында ла, республиканан ситтә лә көтөп алалар ине.

Мостай Кәрим фонды директоры Әлфиә Кәримова Факиһа Һаҙый ҡыҙына бәйле йылы хәтирәләре менән уртаҡлашты.

– Бик көслө рухлы ҡатын-ҡыҙ ине. Ғүмеренең һуңы көндәрендә, һыҙланыуҙарын белдермәҫкә тырышып, фонд эшенә бәйле уй-ниәттәр тураһында фекер алышып ултырҙы, һуңғы һулышынаса халыҡҡа, әҙәбиәткә хеҙмәт итте, – тине Әлфиә Мостай ҡыҙы.

Был фекерҙе үҙенең әҙәби анализында Әхмәтзәки Вәлиди исемендәге Милли китапхананың ҡулъяҙмалар һәм һирәк китаптар бүлеге мөдире Флүр Сибәғәтов та белдерҙе.

– Факиһа Туғыҙбаеваның бөтә шиғырҙары ла халҡына һөйөү менән һуғарылған. Халҡының шатлыҡ-ҡыуанысы ла, аһ-зары ла берҙәй сағылыш таба уның ижадында. Шағирә әҫәрҙәрендә йәмғиәттәге кире күренештәрҙе лә асып һала, үҙенең гражданлыҡ позицияһын халыҡҡа хеҙмәт итеүҙә күрә, – тине ғалим.

“Аҡбуҙат” республика балалар журналының баш мөхәррире Лариса Абдуллина билдәләүенсә, баҫма әле лә үҙенең беренсе баш мөхәррире Факиһа Туғыҙбаева булдырған традицияларға нигеҙләнә, ул йәлеп иткән рәссамдар һәм авторҙар менән тығыҙ бәйләнештә йәшәй. Лариса Хашим ҡыҙы шулай уҡ Бүздәк районынан килгән алты мәктәп уҡыусыһын – Элиза Йосопова, Денис Рамаҙанов, Искәндәр Дәүләтбаев, Илназ Мөхәмәтшин, Әҙилә Хәбибуллина һәм Айгиз Әхмәтовты түңәрәк өҫтәл эшендә уңышлы сығыш яһаған өсөн Рәхмәт хаты менән бүләкләне.

Сарала шулай уҡ Башҡортостандың халыҡ яҙыусыһы Марсель Сәлимов, ғалимдар Фәнзил Санъяров менән Гөлсәсәк Саламатова, журналист һәм яҙыусы Фәрзәнә Аҡбулатова, Рәсәйҙең атҡаҙанған, Башҡортостандың халыҡ артисы Илһөйәр Ғәзетдинова, Башҡортостандың Һәҙиә Дәүләтшина исемендәге дәүләт премияһы ларуеаты Фәрзәнә Ғөбәйҙуллина, Фаҡиһа Һыҙый ҡыҙының яҡташтары – Бүздәк районы вәкилдәре сығыш яһаны.

Докладтар Башҡортостандың халыҡ артистары башҡарыуындағы йыр-моң менән аралашып барҙы: Искәндәр Ғәзизов – шағирәнең һүҙҙәренә Морат Ғайсин яҙған "Йәй ғүмере" йырын, Венера Юлгилдина башҡорт халыҡ йырын башҡарҙы, ә Илнур Хәйруллин ҡурай моңдары менән ҡыуандырҙы. “Тамыр” телеканалының балалар йыр ансамбле премьера тәҡдим итте – шағирәнең һүҙҙәренә Айбулат Кәримов ижад иткән “Ҡаһармандар” йырын кескәйҙәр дәртле һәм күтәренке рухта башҡарҙы.

Конгресс-колл фойеһында бай мәғлүмәтле күргәҙмә ойошторолдо. Әҙәби музей фондынан шағирәнең документтары, фотоһүрәттәре, шәхси әйберҙәре һәм китаптары урын алды. Был материалдар Факиһа Туғыҙбаеваның тормош юлын, уның шиғри мираҫын һәм башҡорт шиғриәтен үҫтереүгә индергән өлөшөн тәрәнерәк аңларға ярҙам итте.

Белешмә: Факиһа Туғыҙбаева 1950 йылдың 1 ғинуарында Бүздәк районының Бәләкәй Ҡаңны ауылында тыуған. 1972 йылдан – «Башҡортостан пионеры» гәзите редакцияһында, 1979 йылдан «Пионер» журналы редакцияһында эшләгән. 1991 йылдан – «Аҡбуҙат» журналының беренсе баш мөхәррире. Ул 25-тән ашыу шиғри йыйынтыҡ, балалар өсөн 10-дан ашыу йыйынтыҡ авторы. Китаптары башҡорт, рус, татар, төрөк телдәрендә донъя күрҙе.