Өфөлә танылған башҡорт яҙыусыһы, шағир һәм журналист, СССР-ҙың Яҙыусылар союзы ағзаһы, Башҡортостандың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре Барый Ноғоманов ауырыуҙан һуң донъя ҡуйҙы. Уға 85 йәш ине.

Барый (Борис) Миңлеғәлим улы Ноғоманов 1936 йылдың 8 апрелендә Башҡорт АССР-ының Краснокама районы Иҫке Бәпес ауылында тыуған. Благовещен танк училищеһында уҡыған, ләкин был үҙенең булмышы булмауын һәм ул әҙәбиәт менән етди шөғөлләнергә тейеш икәнен аңлаған. Егет ныҡышмалылыҡ күрһәтә, демобилизацияға һәм Башҡортостанға ҡайтыуға өлгәшә. Өфөлә буласаҡ яҙыусы «Башҡортостан пионеры» гәзите редакцияһында әҙәби хеҙмәткәр булып эшләй башлай.

Һуңынан Барый Ноғоманов ситтән тороп Башҡорт дәүләт университетының филология факультетын тамамлаған. Бер үк ваҡытта Бүздәк, Иглин һәм Ауырғазы райондары мәктәптәрендә уҡытыусы булып эшләй. 1967-1997 йылдарҙа Барый Ноғоманов БАССР-ҙың Телерадиотапшырыуҙар буйынса дәүләт комитетында, «Ағиҙел» әҙәби журналы редакцияһында, Башҡортостан китап нәшриәтендә, «Башҡортостан» республика гәзитендә эшләй.

Барый Ноғоманов ҙур әҙәбиәткә ХХ быуаттың 60-сы йылдарында килә. Шиғриәт жанрында ла, прозала ла әүҙем һәм емешле эшләй. 1969 йылда «Йылбабай һәм сәғәт» исемле тәүге балалар шиғырҙары йыйынтығы баҫылып сыға. Барый Ноғомановтың «Йылбабайҙың дүрт ҡыҙы» исемле киләһе китабында тәбиғәттең тылсымлы донъяһы хаҡында мауыҡтырғыс итеп һөйләүсе, балаларға донъяның тәрән серҙәрен асыусы, уларҙы оло тормошҡа әҙерләүсе тарихтар, шиғырҙар һәм поэмалар тупланған.

Киләһе әҫәрҙәрендә Барый Ноғоманов хәҙерге тормошто юғары кимәлдә ҡабул итә һәм сағылдыра, йәшәйештең киҫкен һәм тулҡынландырғыс фәлсәфәүи мәсьәләләрен күтәрә, йәшәү мәғәнәһе, кешенең һәм йәмғиәттең үҙ-ара мөнәсәбәттәре тураһында фекер йөрөтә. 1991 йылда сыҡҡан «Минең яҙым» поэмалар һәм шиғырҙар йыйынтығы ҙур уңышҡа өлгәшә. Унда Барый Ноғоманов тыуған еренең матурлығына, Башҡортостан тәбиғәтенең сағыштырғыһыҙ төҫтәренә дан йырлай. Әҫәрҙәренең күбеһендә яҙыусы уңышлы шиғри әҫәрҙәр һәм метафоралар ярҙамында замандың көнүҙәк проблемаларын ҡуя, яңы ижтимағи формация барлыҡҡа килгән осорҙа ил һәм кешеләр яҙмышы өсөн борсолоу белдерә, социумды үҙгәртеп ҡороу осоро үҙенсәлектәрен һүрәтләй. «Батып барған ауылдар» повесы «Маяҡ» Силәбе берләшмәһендәге радиацион авария фонында кеше фажиғәләрен, һынған яҙмышты күрһәтә.

Барый Ноғоманов йәмғиәттең экология проблемаларына иғтибарһыҙлығы ниндәй ҡот осҡос эҙемтәләргә килтереүе хаҡында киҫкен һәм аяуһыҙ һөйләй. Яҙыусының «Мин уйнайым, һин йырлайһың» повесы һуңғы йылдарҙағы һүнмәгән ауыртыуҙар нөктәһенә - Чечнялағы һуғышҡа арналған.

1999 йылда баҫылған «Сәскәле болон» хикәйәләр һәм повестар китабы бөгөнгө йәштәр тормошоноң әхлаҡи-этик мәсьәләләрен, йәштәрҙең оло тормошҡа әҙерлегенең рухи проблемаларын күтәрә. Барый Ноғомановтың «Быуат оҙонлоғондағы ауаз» повесы һәм уның яңы ҙур әҫәре - «Ватандаш» журналында баҫылып сыҡҡан «Кыҙаш кислоталары» романы уҡыусыларҙың йылы баһаһын алды.

Яҙыусының хеҙмәттәре йәмәғәтселектә танылыу алды. 1996 йылда Барый Миңлеғәлим улына Башҡортостан Республикаһының Почет грамотаһы - республиканың юғары наградаһы тапшырылды. 2009 йылда Башҡортостан Яҙыусылар союзына 75 йыл тулыу айҡанлы башҡорт әҙәбиәте үҫешенә ҙур өлөш индергәне өсөн Башҡортостан Республикаһы Президентының Рәхмәт хатына лайыҡ булды. И.Мырҙаҡаев-Балапанов һәм Ф.Кәрим исемендәге премиялар лауреаты.

2014 йылда уның күренекле спортсы Ирек Зариповтың яҙмышы тураһында «Бәхет үҙ ҡулыңда» исемле документаль повесы донъя күрҙе. 80 йыллыҡ юбилейы уңайынан «Китап» нәшриәте Барый Ноғомановты шиғырҙар йыйынтығы менән ҡыуандырҙы.

"Башҡортостандың мәҙәни донъяһы" интернет-порталы мәрхүмдең туғандарының һәм яҡындарының ауыр ҡайғыһын уртаҡлаша.